Door Suzanne Clothier
Vertaling door Jan Tholhuijsen
Onderdeel van de communicatie van honden is grommen, snauwen, happen en zelfs bijten. Dit komt zelfs voor bij de aardigste honden en de meest zachtaardige rassen. Wij vinden dit gedrag beangstigend en weten soms niet wat we er mee aan moeten. Jammer genoeg bestaat er een wijd verbreid misverstand over wat agressief gedrag inhoudt. Heel vaak is datgene wat “agressie” genoemd wordt in werkelijkheid nuttige en belangrijke communicatie die bedoeld is om geweld te vermijden. En soms zien we over het hoofd dat wanneer de hond een dreigende houding aanneemt (naar mensen toe, naar andere honden of andere dieren) er een reden voor is.
Naar mijn ervaring wordt het gedrag van een hond, vooral het gedrag wat we bedreigend vinden, vaak slecht begrepen. Wat leidt tot onbegrip en frustratie aan beide kanten van de lijn. Hoe angstaanjagend we hun gedrag ook vinden, het kan ons een beetje geruststellen, wanneer we weten dat honden om dezelfde reden agressief handelen als wij.
Angst. Dit kan angst zijn voor een specifieke situatie/persoon/ander dier, of angst die veroorzaakt wordt door onvolledige socialisatie. Heel vaak bezit de hond niet de nodige kennis om het wederzijdse contact op een goede manier af te handelen.
Pijn. Dit kan soms heel subtiel zijn. Een hond die moe is en/of lichamelijke problemen heeft, kan als honden tegen hem opbotsen of alleen al uitbundig zijn, met een veel korter lontje reageren.
Irritatie. Dit kan van hond tot hond verschillen. Opnieuw kan lichamelijke of geestelijke vermoeidheid een hond meer geprikkeld maken dan normaal het geval is.
Boosheid. Omgerichte boosheid naar een andere hond of zelfs naar zijn baas, is mogelijk bij een heel erg opgewonden en gefrustreerde hond.
Bescherming van zijn territorium. Dit kan het erf van de hond zijn of een bekend gebied of zelfs de fiets van de baas.
Bescherming van het gezin. Bij een gezonde hond gebeurt dit alleen bij een serieuze bedreiging. Het gedrag van honden die heel snel vinden dat hun baas bedreigd wordt, moet zorgvuldig geanalyseerd worden. Zulke bliksemsnelle reacties kunnen gevaarlijk zijn.
Zelfverdediging. Waarschijnlijk de meest voorkomende oorzaak van agressie tussen honden.
Beschermen van middelen en bezittingen. Dit kan de bescherming van een bepaalde persoon zijn of van werkelijke bezittingen, zoals speelgoed, voedsel, mand etc.
Seksueel conflict. Dit kan concurrentie tussen reuen onderling zijn of een teef die ongewilde avances afwijst of soms reuen die teefjes afwijzen.
Sociale status. Een toevallige ruzie niet meegerekend, is het oplossen van sociale conflicten via agressie een teken van onvoldoende socialisatie met andere honden.
Honger/Dorst.
Aantekening Net zoals mensen, kunnen honden zich op een merkwaardige manier agressief gedragen. Dit als gevolg van biochemische onevenwichtigheid, verschillende ziekten en genetische gebreken. Mogelijk ook door psychisch en/of lichamelijk misbruik en medicijnen. Verder door oorzaken die de wetenschap niet kan verklaren. Net als bij mensen zijn zulke abnormale honden zeldzaam, maar ze kunnen buitengewoon gevaarlijk zijn.
Belangrijke voorbeelden voor het begrijpen van agressie
De vecht/beet ratio van Dunbar(zie noot vertaler) Bij hoeveel gevechten is de hond betrokken? Hoe vaak is er gebeten op een zodanige manier dat een bezoek aan de dierenarts noodzakelijk was (een incidenteel gaatje in oor/kop/snoet telt niet mee). Een hond die bij drie gevechten was betrokken en de andere hond iedere keer gebeten heeft is gevaarlijker dan een hond die bij dertig gevechten was betrokken en een andere hond nog nooit gebeten heeft. De vecht/bijt ratio vertelt je een heleboel over de bijtrem van de hond.
Veel van wat wij agressie noemen is in werkelijkheid gedrag om een echt conflict te vermijden. Waarschuwende blikken, grommen, snauwen en zelfs dreigend happen en aanvallen zijn bedoeld om te waarschuwen. Een hond die zijn tanden in een andere hond wil zetten zal dat doen, tenzij hij fysiek door iets tegengehouden wordt (lengte van de riem, hindernis etc.).
De betrokkenheid van de trainer is cruciaal. Zonder het te bedoelen kunnen trainers op een aantal manieren bijdragen aan het agressieve gedrag van hun hond. Door een strakke lijn, door hun adem in te houden en hun spieren aan te spannen. Door de hond te straffen omdat hij “agressief”is en de signalen niet te herkennen dat de hond gestrest is. Door geen duidelijke grenzen voor het gedrag aan te geven.
De hond niet beschermen tegen ongemanierd gedrag van andere honden. Een duidelijk teken dat de betrokkenheid van de trainer de belangrijkste oorzaak is: De hond is agressief aan de lijn en doet het uitstekend wanneer hij losloopt.
Noodzakelijk voor een duidelijke beoordeling van de situatie is een antwoord op de volgende vragen. Waar waren de honden ten opzichte van elkaar? Waar waren de trainers en wat waren ze aan het doen? Heel vaak wordt een hond agressief genoemd, wanneer het gedrag zich voordoet, terwijl hij rustig ligt of zit. Hij reageert eenvoudig op een andere hond die op hem springt of zijn persoonlijke ruimte binnendringt. Dit is heel iets anders dan de hond die echt de confrontatie zoekt en naar een andere hond toeloopt om een conflict uit te lokken. Zoals bij elk trainingsprobleem zal de trainer die zorgvuldig handelt er de tijd voor nemen om het probleem nauwkeurig te beoordelen, voordat hij besluit hoe hij het aan zal pakken.
Alle hondenzijn in staat tot agressief gedrag, onafhankelijk van het ras. De liefste Labrador of Golden Retriever van de wereld is nog steeds 100% hond en heel goed in staat tot het hele agressie gedragsrepertoire inclusief snauwen, grommen happen en bijten.
Agressie die plaats vindt in de nabijheid van de trainer is zijn verantwoordelijkheid. Onafhankelijk of het probleem werd veroorzaakt door een andere hond (in dat geval moet de trainer zijn hond beschermen of verdedigen) of dat zijn hond de uitdager was. Trainers moeten pro-actief zijn in het leiden van hun hond en duidelijk leiderschap tonen. Tussenbeide komen indien nodig en duidelijk grenzen stellen aan het gedrag van hun hond.
Socialisatie in het begin van de volwassenheid terwijl de hond los rond loopt is de beste remedie tegen agressieproblemen. Terwijl veel trainers de puppycursus gebruiken om hun jonge honden te socialiseren zijn het vooral de honden in de puberteit die het meeste werk vragen. In het algemeen is het enige werkelijke doel in het leven van een puppy spelen en op die manier leren om hond te worden. Honden in de puberteit hebben net als menselijke pubers zich die basisbekwaamheden al eigen gemaakt en moeten nu bezig gaan op een veel serieuzer niveau: Wie is de baas hier? Wat zijn de regels? Waar is mijn plaats? Jammer genoeg staan trainers gedurende de kritische maanden van de pubertijd en jong volwassenheid hun honden niet toe om terwijl ze los rond lopen met andere honden te socialiseren – een periode waarin ze deze ervaring het meest nodig hebben.
(noot vertaler) Dr. Ian Dunbar geboren in Groot-Brittannië is dierenarts, hondentrainer en schrijver. Hij is een van de grondleggers van de op beloning gerichte training. In 1993 heeft hij in Canada en de Verenigde Staten de Vereniging van Pet Dog Trainers (APDT) opgericht, de grootste honden-opleiding organisatie ter wereld.
