Door Suzanne Clothier
Vertaling door Jan Tholhuijsen
Begrijpen, analyseren en wijzigen van het gedrag of het oplossen van problemen bij oefeningen vereist heel veel speurwerk. Zoals de beroemde Sherlock Holmes wist, geen detail, hoe klein ook, is onbelangrijk. Hoe nauwkeuriger je in staat bent je hond waar te nemen, hoe zuiverder je analyse zal zijn. Scherpe waarneming en aandacht voor details is niet alleen het kenmerk van geweldige detectives, maar ook van geweldige trainers.
Een van de momenten waarop ik als trainer totaal verbijsterd was, deed zich voor toen ik werkte met een hond die verschillende mensen had gebeten. Toen ik met de hond allerlei oefeningen deed merkte zijn bazin diverse keren op,”Ik kan niet geloven dat hij je nog niet gebeten heeft!” Het was me niet duidelijk of ze verbaasd was of simpelweg teleurgesteld. Ik werd niet gebeten omdat ik lette op de kleinste signalen van de hond, als hij zich bedreigd voelde.Met subtiele veranderingen in zijn ademhaling, een samenknijpen van de lippen en een vernauwing van de pupillen gaf deze hond mij de aanwijzingen die ik nodig had. Op dat punt aangekomen was de eenvoudigste manier om dit probleem op te lossen, iets te gaan doen wat minder bedreigend voor de hond was en hem de gelegenheid te geven rustig te worden. De duidelijke, maar subtiele signalen negeren, zou ongetwijfeld geleid hebben tot escalatie van het gedrag en misschien tot een volledige agressieve situatie, die zou eindigen met bijten. (Deze hond is een schitterende metgezel geworden, die het Canine Good Citizen certificaat van de American Kennel Club heeft behaald en op een foto op schoot bij Santa Claus zat. De “Foto met Santa” in een blad voor fokkers, is mijn allerleukste herinnering aan hem).
In hun samenspel met elkaar leven en handelen honden in een wereld van uitgekiende, subtiele signalen. Onze waarnemingen en onze communicatie met hen moet soms ongelooflijk grof lijken voor hen die zo verfijnd zijn in non-verbale communicatie. Omgekeerd zouden wij het zo slecht letten op onze subtiele signalen beschouwen als onbeleefd, onzorgvuldig of misschien kortweg dom. Gelukkig voor ons brengen honden in hun relatie met ons hun uitstekend vermogen tot waarnemen mee. Het stelt hen in staat heel bewust te zijn van onze lichaamshouding, ademhaling, spierspanning en gezichtsuitdrukking. Zij reageren dikwijls op veranderingen waarvan wij ons niet bewust zijn. Helaas krijgt de hond vaker ergens de schuld van dan de trainer.
Het is onze verantwoordelijkheid als trainer en instructeur om te proberen net zo bekwaam in onze waarnemingen en non-verbale communicatie naar onze honden te zijn, dan zij naar ons toe zijn. Ons vertrouwen op mondelinge communicatie is misschien een van de grootste struikelblokken in het trainingsproces. Gewoonlijk is ieder begrip dat niet volledig op een non-verbale manier uitgelegd kan worden, een begrip dat een hond niet in staat is om te begrijpen.
Om een geschoolde waarnemer te worden moet deze kunst vaak geoefend worden. Zoals de kunstenaar Frederick Franck zei in The Art of Seeing, “Wij kijken vaak, maar we zien zelden”. Informatie verzameld door zorgvuldig observeren is cruciaal. Zonder zulke informatie kun je geen juiste beslissingen voor de hond nemen.
Een treurig voorbeeld is de Sheltie die aan me voorgesteld werd tijdens een cursus Integrale Benadering. De klacht van de trainer was, dat welke techniek ze ook toepaste, de hond “lui”was en scheef bleef zitten. Meer dan een jaar hadden zij en haar instructeur met steeds meer dwang geprobeerd om de hond recht te laten zitten. Een snelle waarneming liet zien dat de hond met zijn hele lichaam een beetje naar rechts gebogen bewoog en dat zijn staart niet recht naar beneden hing, maar over zijn rechterheup. Natuurlijk,kon hij, wanneer hij zat, niet recht zitten. Hij kon zelfs niet in een rechte lijn lopen. Ik was ontsteld dat de trainer en de instructeur niet een keer de tijd hadden genomen om werkelijk naar de hond te kijken. Het antwoord was daar de hele tijd al. De hond deed zijn uiterste best, maar had een fysieke beperking die hem belette het doel te bereiken, dat voor hem door zijn trainer gesteld was.
Neem de tijd om je hond zorgvuldig en dikwijls te observeren. Net zoals wij veranderen honden, verwonden zichzelf en raken verward. Wanneer je opmerkzaam bent op de vaardigheden en beperkingen van je hond, kun je goed geïnformeerde beslissingen nemen. Veronderstellingen over de vaardigheden van de hond, tenzij bevestigd door zorgvuldige waarneming, kunnen leiden tot trainingsproblemen. Ze kunnen de relatie met je hond ondermijnen of zelfs verbreken en in sommige gevallen is het een vorm van wreedheid.
